TPZN! Monety, numizmatyka, kolekcje, forum. TPZN! - Moje ulubione monety

To są bardzo niepozorne monetki, jakieś takie małe, szarawe, czasem zielonkawe, wyraźnie nadgryzione. Często niecentrycznie bite. Niezbyt czytelne, bo opisane w jakichś dziwnych językach (np. aramejski - kto o tym słyszał?). Bardzo daleko im do współczesnych, efektownych lustrzanek. Całe lata świetlne. Można nawet powiedzieć, że są ich całkowitym zaprzeczeniem.

Są to monety Judei. To monety biblijne. Takie, których używano podczas życia i działalności Chrystusa i takie, o których mówi się w biblii.

Mam ich trochę. A ponieważ często są to egzemplarze niezbyt czytelne i w kiepskich stanach to będę tu się podpierał zdjęciami monet bardziej czytelnych, wyselekcjonowanymi z katalogów. Wyżej będzie moja, niżej ta z katalogu. Ale zawsze będzie to taka sama (choć nie ta sama) moneta.

Najpierw biblijny wdowi grosz:

„A usiadłszy naprzeciwko skarbnicy, przypatrywał się, jak lud rzucał pieniądze do skarbnicy i jak wielu bogaczy dużo rzucało. Przyszła też jedna uboga wdowa i wrzuciła dwie drobne monety, to jest tyle, co jeden grosz. I przywoławszy uczniów swoich, rzekł im: Zaprawdę powiadam wam, ta uboga wdowa wrzuciła więcej do skarbnicy, niż wszyscy, którzy wrzucali. Bo wszyscy wrzucali z tego, co im zbywało, ale ta ze swego ubóstwa wrzuciła wszystko, co miała, całe swoje utrzymanie”.
Ewangelia wg Św. Marka - 12,38-44.

Wygląda jak maleńka, szara fasolka. Jest to zdewaluowany lepton (1/2 prutacha) wybijany w ostatnim okresie panowania żydowskiego króla i arcykapłana Alexandra Jannaeusa, (103-76 pne) zwanego też Yehonathan. Lepton to najmniejszy nominał z monet będących wtedy w obiegu w ówczesnym królestwie Judei. Był to pieniądz najbiedniejszych. Monety te były bardzo niestarannie bite - kawałki miedzi były często nieforemne i zbyt małe w stosunku do używanych stempli. Na awersie tej monety, wewnątrz okręgu, znajduje się kotwica, a na rewersie przedstawiona jest ośmioramienna gwiazda w perełkowej obwódce. Obok widać kilka liter z aramejskiego tytułu króla.
Średnica monety 8-9 mm, waga 0,42 g.
Katalog Hendin 472 var.

Król Herod - któż o nim nie słyszał? Nim się kiedyś straszyło dzieci. I występował jako czarny charakter w jasełkach. To podobno on, wystraszony przepowiedniami o narodzinach przyszłego króla żydowskiego, nakazał przeprowadzenie rzezi niewiniątek:

Prutach króla Judei Heroda Wielkiego (40 p.n.e. – 4 n.e.), średnica 13-14 mm, waga 1,73 g.
Awers: kotwica z grecką inskrypcją: HROD BACILE (Król Herod).
Rewers: podwójny róg obfitości, kaduceusz, w środku kropki.
Katalog: Hendin 500.

W “Wikipedii” tak jest o nim napisane:
„Herod I Wielki (Herodes Magnus) (ur. 73 lub w 72 roku p.n.e., zm. 4 roku p.n.e.) ... Od roku 47 p.n.e. był namiestnikiem Galilei mianowanym przez swojego ojca, a od 46 r. p.n.e. namiestnikiem Celesyrii i Samarii z ręki Sekstusa Cezara. W latach 39 - 4 p.n.e. król Judei z łaski Rzymu.
Pod koniec 40 p.n.e. decyzją senatu rzymskiego został mianowany królem Judei. W konflikcie między Oktawianem Augustem i Antoniuszem wziął stronę tego drugiego, ale po jego klęsce pod Akcjum ukorzył się przed Oktawianem, który potwierdził jego władzę w Judei i oddał Herodowi ziemie zagarnięte wcześniej przez Kleopatrę. W latach 20. I wieku p.n.e. królestwo Heroda obejmowało, prócz Palestyny, też część dzisiejszej Jordanii, Libanu i Syrii. Sprawny władca i zarządca, znany z zainicjowania budowy wielu monumentalnych budowli.
W tradycji chrześcijańskiej przedstawiony został jako tyran pragnący zgładzić Jezusa, dokonując tzw. rzezi niewiniątek, jednakże istnieją wątpliwości co do zgodności z prawdą tych przekazów. Wydarzenia te zostały opisane jedynie w Ewangelii św. Mateusza, natomiast nie wspominają o tym pozostałe Ewangelie Nowego Testamentu ani wczesne apokryfy, jak również źródła historyczne, głównie pisma Józefa Flawiusza, opisującego epokę rządów Heroda z pozycji mu nieprzychylnych. Wiadomo jednak, że pod koniec życia Herod dopuścił się wielu mordów, poszukując rzeczywistych lub domniemanych spisków mogących pozbawić go władzy, m.in. zamordował swojego pierworodnego syna Antypatra (z pierwszej żony Doris). Zabił też jedną ze swoich żon oraz jej synów, brata i matkę, którą wydał na śmierć głodową w więzieniu. Współcześnie ocenia się, że okrucieństwo Heroda pod koniec życia wynikało po części z choroby umysłowej wywołanej przez chorobę nerek, z powodu której w końcu zmarł w męczarniach.”

Prutah prokuratora Judei Ambibulusa, brąz, średnica 16 mm , waga 1,87 grama.
Moneta wybita w latach 9-10 n.e., w czasach panowania rzymskiego cesarza Augusta oraz w czasach życia Chrystusa. Pierwszy rok emisji
Awers: gałązka palmowa i ( grecki ) napis KAICAPOC (Cesarz).
Rewers: Drzewko palmowe z owocami , po bokach literki L - AO (oznaczające 39 rok panowania cesarza Oktawiana Augusta, czyli 9 - 10 rok n.e).
Katalog: Hendin 636.

Marek Antybul był drugim prokuratorem (patrz dalej) rzymskim Judei, a władzę przejął w imieniu cesarza Oktawiana Augusta w 9-tym roku ne. od swojego poprzednika Koponiusza. Rządził krótko, bo tylko trzy lata, a monety w tym okresie wybijano w każdym roku sprawowanej przez niego prokuratorii. Każdy rok z inną datą.

No i wreszcie Poncjusz Piłat. Ten sam, który przysłowiowo umył ręce wydając Jezusa na stracenie na krzyżu:

Prutah prokuratora Judei Poncjusza Piłata , brąz , średnica 15-16 mm , waga 1,950 grama. Moneta bita w czasach panowania cesarza Tyberiusza.
Awers: Laska arcykapłana “lituus” , wokół grecka inskrypcja "TIBEPIOY KAICAPOC", (Tyberiusz Cesarz).
Rewers: wieniec z liści wawrzynu, wewnątrz litery LIZ, oznaczające datę 17 - ty rok panowania cesarza Tyberiusza, czyli 30 rok n.e.
Katalog: Hendin 649a.

Ten typ prutahów Poncjusza Piłata jest szczególnie interesujący dla kolekcjonerów, ze względu na powiązanie z odkryciami w czasie badań Całunu Turyńskiego - wynika z nich, że taką właśnie monetę położono na powiece Chrystusa złożonego w grobie.

Gdy się pomyśli kto te monety mógł trzymać w rękach to aż ciarki przechodzą po plecach.

Trochę dodatkowych informacji:

Prefekt Judei - łac.: Praefectus Judeae — tytuł przysługujący rzymskiemu namiestnikowi Judei w latach 6-41.
Geneza urzędu: W 6 roku Herod Archelaos stracił godność etnarchy Judei, a cesarz rzymski Oktawian August zamiast powołać jego następcę zdecydował się zamienić jego etnarchię w rzymską prowincję. Jej pierwszym namiestnikiem (prefektem) został Koponiusz. W 41 roku cesarz Klaudiusz odwołał ze stanowiska prefekta Marullusa i ustanowił królem Judei Heroda Agryppę I. Po śmierci tego ostatniego w 44 roku Judei powróciła bezpośrednio pod panowanie rzymskie, lecz nowy namiestnik - Kaspiusz Fadus - otrzymał tytuł prokuratora (a nie prefekta) Judei.
Kompetencje: dowodził rzymskimi siłami zbrojnymi na terenie Judei - pięcioma kohortami piechoty i jednym oddziałem jazdy, luźno podporządkowany legatowi Syrii.
Lista prefektów Judei:
- Koponiusz (6-9)
- Marek Antybul (Marcus Ambibulus) (9-12)
- Anniusz Rufus (12-15)
- Waleriusz Gratus (15-26)
- Poncjusz Piłat (26-36)
- Marcellus (36-37)
- Marullus (37-41)

Autor: Wojtek